Mariovo – najczystszy rejon w Europie
Mariovo to historyczny region w południowej Macedonii znajdujący się między górami: Seleczka od zachodu, Kożuf i Nidże od południa oraz Kozjak i Dren od wschodu. Przez Mariovo przepływa rzeka Czarna, która zarazem tworzy najdłuższy kanion w kraju (około 100 km). Mariovo dzieli się na trzy regiony: Mariovo prilepskie, Mariovo bitolskie i Mariovo tikweszkie.
Skupmy się na prilepskim Mariovie. Będąc w Prilepie przejazdem przeważnie turyści idą do monastyru św. Michała Archanioła i na Markovi Kuli, czasem też zaliczą i Treskavec. To bardzo dobrze, ale trzeba wiedzieć, że Prilep oferuje znacznie więcej. Warto wybrać się trochę dalej poza granice miasta. Największą wsią prilepskiego Mariova jest Vitoliszte. Z Prilepu do Vitoliszte (Vitolishte) jest 52 km drogi. To 52 km odżywienia swojej duszy przecudownymi widokami. Tak naprawdę można by zatrzymywać się co kilka metrów i robić zdjęcia.
Fenomen Mariova polega na tym, że widoki zapierają dech w piersiach, jest zielono, słonecznie, dookoła tylko góry, gdzie końca nie widać. Jedyne w swoim rodzaju obcowanie z przyrodą. Jeszcze 20 lat temu Mariovo było zamieszkałe, aktualnie we wsiach pozostało raptem po kilka osób. W Vitoliszte mieszka 50 osób i jest to największa wioska w regionie. Ludzie szukają dobrych warunków do życia, nie chcą zajmować się rolą i dlatego opuszczają Mariovo. W Mariovie wszystkie domki to lepianki, to najprawdziwsze macedońskie etno domki. Tam wszystko jest w stu procentach organiczne i ekologiczne. Owce i krowy wypasają się codziennie, skubiąc sobie zieloną trawę. Wyjeżdżając z Prilepu należy kierować się na Lagovo, tuż za Domem weselnym Romansa należy skręcić w lewo i stamtąd już cały czas trzeba trzymać się głównej drogi i dojedzie się do Vitoliszte.
Pierwszą większą wioską będzie Sztawica (Shtavica). Tam kiedyś był kręcony film. Później bardzo ładnym miejscem do postoju są skały tuż przy ławeczce z miejscem do zapalania świeczek św. Petka. Następnie dojedzie się do ujęcia wody “Sliva”, to najbardziej popularne miejsce na postoje, na napełnianie butelek czystą, zimną wodą. Tam również można urządzić sobie piknik, ponieważ miłośnicy rowerowi stworzyli przyjemny kącik do odpoczynku. Są ławki, stolik oraz drzewa zasadzone, aby dawały cień w letnie upały. Za Slivą rozpoczyna się Mariovo.
Jadąc cały czas po głównej drodze dojedzie się do rzeki Czarnej. Za rzeką jadąc pod górę znajduje się etno restauracja. Podają pyszne sałatki, mięsa grillowane, sery mariovskie: biały, żółty, bieno.
Od restauracji do Vitoliszte jest jeszcze ok. 14 km.
W Vitoliszte aktualnie znajduje się jeden sklepik, domki lepione, kilka starszych osób, kościółki są zamknięte. W sklepiku wybór jest bardzo ubogi, ale właściciel sprzedaje fantastyczny miód. Taki miód to samo zdrowie.
Takie obcowanie z przyrodą to niezapomniane wrażenia, takich miejsc w Polsce nie ma, więc tym bardziej warto. Mariovo uznane jest za najczystszy region w Europie. Przyroda zupełnie nietknięta. Mariovo można zjechać rowerem, są bardzo dobre drogi asfaltowe i off road.
Mariovo jest praktycznie puste. Żyją tam ostatni starsi ludzie, ludzie pilnujący owiec i krów. Turystów póki co jest mało. Więcej ludzi można spotkać w niedzielę. Za 10 lat prawdopodobnie nie będzie tam już żadnych mieszkańców.